مهندس انتخابات در تاریکخانه طراحی

چند ماه مانده به انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی احتمالا مهمترین دغدغه ذهنی آیت الله خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، ارایه ی طرحی برای "هدایت" یا "مهندسی" انتخابات پیش رو است.
در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران وظیفه اجرای انتخابات با وزارت کشور - که وزیر آن بنا بر یک سنت نا نوشته پس از مشورت و تایید رهبر از طرف رییس جمهور به مجلس معرفی میشود - و وظیفه نظارت بر آن بر عهده شورای نگهبان است که اعضا ی آن مستقیم یا به نحوی غیر مستقیم از طرف رهبری منصوب میشوند. بنابراین رهبر جمهوری اسلامی اهرم های لازم و کافی برای سیاست دهی به مجریان و ناظران انتخابات را در اختیار دارد.
مساله اصلی در انتخابات پیش رو - که اولین انتخابات پس از انتخابات پر مناقشه دهمین دوره ریاست جمهوری است - روند برگزاری انتخابات و نتیجه آن میباشد.
گر چه تصمیمات رهبری در فضایی محرمانه شبیه تاریکخانه گرفته میشود اما در شرایط فعلی به نظر میرسد که رهبر جمهوری اسلامی ایران یک انتخابات کم رونق و کم مناقشه اما با نتیجه مطلوب را به یک انتخابات پر رونق ولی با نتایج و عواقب پیش بینی نشده ترجیح میدهد. از این رو وی در دیدار سالانه خود با نمایندگان در سالگرد افتتاح اولین دوره مجلس شورای اسلامی - در هشتم خرداد ماه - مسوولان سه قوه را از دخالت در انتخابات بر حذر داشت؛ علامتی که بیش از هر چیز نشان از علاقه مندی آیت الله خامنه ای به هدایت انتخابات توسط خود وی میباشد.
این احتمال که آیت الله خامنه ای حاضر به سپردن کلید مجلس آینده به طیف طرفدار محمود احمدی نژاد باشد دور از ذهن است، چرا که وی بیشتر علاقمند به بدرقه احمدی نژاد از قدرت پس از پایان دوره ریاست جمهوری او است. با این حال گروهی از طرفداران آقای احمدی نژاد که در مناقشه اخیر میان رهبر و رییس جمهور به انتقاد از احمدی نژاد پرداختند مورد اقبال قرار خواهند گرفت.
از طرفی آیت الله خامنه ای از حضور محدود و کنترل شده طیف میانی اصلاح طلبان در انتخابات استقبال خواهد کرد. از این رو در سخنرانی خود در چهاردهم خرداد ماه در مراسم درگذشت آیت الله خمینی به بیان این که "اگر به نام انقلابی گری امنیت را از بخشی از مردم جامعه سلب کنیم، از خط امام منحرف شده ایم" پرداخت. در حالی که اکثر مخالفان آیت الله خامنه ای در حبس خانگی، زندان و یا تبعید به سر میبرند، نظر وی مبنی بر این که "تقوا این نیست که مخالف خود را له کنیم" بیشتر جنبه طنز پیدا میکنم؛ با این حال چنین اظهار نظرهایی بعضی اصلاح طلبان را به حضور در انتخابات امیدوار خواهد کرد. این مساله برای نظام دو فایده مشخص دارد. اول این که بین اصلاح طلبان و نیروهای مخالف خارج از نظام - که این دو پس از انتخابات بسیار به هم نزدیک شدند - اختلاف ایجاد خواهد کرد. دوم این که به بازسازی نقش سنتی اصلاح طلبان به عنوان داغ کننده "تنور انتخابات" کمک میکند. اما با توجه به سابقه شورای نگهبان در رد صلاحیت نامزد های اصلاح طلب، بعید به نظر میرسد که اصلاح طلبان حتی بر روی کاغذ هم شانسی برای پیروزی در انتخابات داشته باشند.
میتوان پیش بینی کرد که در ماه های آینده آیت الله خامنه ای سعی در تقویت نقش شورای نگهبان در روند انتخابات خواهد کرد؛ چرا که نحوه تایید یا رد صلاحیت داوطلبان توسط این نهاد نقش مهمی در نتیجه انتخابات دارد. با در نظر گرفتن این که عملکرد مجالس هفتم و هشتم کمتر مورد انتقاد وی قرار گرفته است، میتوان حدس زد که مجلس آینده به نوعی تداوم دو مجلس گذشته باشد.
اما نباید از خاطر ببریم که در این انتخابات محمود احمدی نژاد به دنبال ایجاد مجلسی با ترکیبی متفاوت از ترکیب مورد نظر آیات الله خامنه ای است و این مساله ممکن است خود به چالشی در روابط پر تنش اخیر میان رهبر و رییس دولت منجر شود. همچنین نباید فراموش کنیم که جامعه ایران مطالبات متراکم فراوانی دارد که هر فرصتی ممکن است جرقه ای باشد برای انفجار.